ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ TO ZHTOYMENO

Γράφει ὁ φιλόλογος Κυριάκος Ἠ. Γεωργιάδης

Ἡ παιδεία ὡς καλλιέργεια πνευματικὴ καὶ ἀγωγὴ ἀφορᾶ ὄχι μόνο τὸ πνεῦμα καὶ τὴν διάνοια τοῦ ἀνθρώπου ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ σῶμα του. Καὶ αὐτὸ ἰσχύει, διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ψυχοσωματικὴ ὀντότητα, ὁπότε καὶ ἔχει ἀνάγκη τὴν φροντίδα καὶ ἀνάπτυξη καὶ τῶν δύο του διαστάσεων. Ἡ ἐπίτευξη τοῦ παραπάνω στόχου πραγματοποιεῖται ἀνάμεσα σὲ ἄλλα καὶ μὲ δύο βασικὲς προϋποθέσεις : τὸν κόπο καὶ τὴν δημιουργικὴ ἐπαφὴ μὲ τὴν φύση καὶ τοὺς ρυθμούς της.

Ὁ κόπος

   Τὸ πόσο σημαντικὸς εἶναι ὁ κόπος ὁ σωματικὸς γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀναδεικνύεται καὶ μὲ μία ἱστορία ποὺ ἔρχεται ἀπὸ πολὺ παλιὰ – πρὶν ἀπὸ δυόμισι χιλιάδες χρόνια – ἀπὸ τὴν Κίνα. Κάποτε ὁ Κινέζος σοφὸς Ντσοὺνγκ Ντσὶ  συζήτησε κάποιο ἀπόγευμα μὲ ἕναν χωρικό, ὁ ὁποῖος κατέβαινε γιὰ τὸ πότισμα στὸ πηγάδι καὶ ἀφοῦ γέμιζε ἕνα δοχεῖο νεροῦ ἀνέβαινε ἀδειάζοντάς το στὰ αὐλάκια. Ὁ Ντσὶ τοῦ εἶπε :  “ὑπάρχει ἕνας τρόπος ποὺ μπορεῖς νὰ ποτίσεις ἑκατὸ αὐλάκια σὲ μία μόνο μέρα“.  Ὁ περιβολάρης γύρισε καὶ τὸν ρώτησε ποιὸς εἶναι ὁ τρόπος “Νὰ” τοῦ εἶπε “παίρνεις ἕνα ξύλινο μοχλὸ ποὺ πίσω εἶναι βαρὺς καὶ μπροστὰ ἐλαφρύς· μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο μπορεῖς νὰ ἀντλήσεις τὸ νερό“. Τότε θυμωμένος ὁ χωρικὸς ἀπάντησε : “ἄκουσα τὸν δάσκαλό μου νὰ λέει πώς, ὅποιος μηχανὴ χρησιμοποιεῖ,  κάθε του πράξη μηχανικὰ τὴν ἐκτελεῖ καὶ ὅποιος τὶς πράξεις του μηχανικὰ τὶς ἐκτελεῖ γίνεται μία μηχανικὴ καρδιά. Ὅποιος ὅμως στὸ στῆθος μηχανικὴ καρδιὰ ἔχει, τὴν ἁγνή του ἁπλότητα χάνει. Ἀπὸ ὅποιον δὲ ἡ ἁπλότητα χάθηκε αὐτὸς εἶναι ἀβέβαιος στὰ σκιρτήματα τοῦ πνεύματος, κάτι ποὺ δὲν ταιριάζει στὸν ἀληθινὸ ἄνθρωπο. Ὄχι πὼς δὲν ξέρω αὐτὰ τὰ πράγματα μὰ ντρέπομαι νὰ τὰ χρησιμοποιῶ“

           Ἀπὸ τὰ παραπάνω, ἂν δὲν μποροῦμε νὰ τηρήσουμε τὸ γράμμα, μποροῦμε κάλλιστα νὰ τηρήσουμε τὸ πνεῦμα. Τὸ ζητούμενο εἶναι νὰ θέσουμε τὴν ἐπαφὴ μὲ τὴν φύση ὡς προτεραιότητα γιά μᾶς καὶ τὰ παιδιά μας. Ἂν δὲν μποροῦμε νὰ καλλιεργήσουμε τὴν φύση,  μποροῦμε νὰ περπατᾶμε μέσα στὴν φύση, νὰ μάθουμε νὰ τὴν παρατηροῦμε, νὰ τὴν ἀκοῦμε. Ὅσο περισσότερο ἐρχόμαστε σὲ ἐπαφὴ μαζί της, τόσο περισσότερο θὰ ἀνανεώνονται καὶ οἱ διανοητικές μας δυνάμεις. Ἂν τὰ παραπάνω ἰσχύουν μία φορὰ γιὰ ὅλους,  ἰσχύουν δύο φορὲς γιὰ τὰ παιδιὰ καὶ δὴ τὰ μικρότερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ βρίσκονται πάνω στὴν κρίσιμη ἡλικία τῆς πρωτοδιαμόρφωσης τοῦ χαρακτήρα καὶ τῆς προσωπικότητάς τους.

Ἡ δημιουργικὴ ἐπαφὴ μὲ τὴν φύση

           Κάποιος Κινέζος σοφὸς ἔλεγε ὅτι ὁ διανοούμενος πρέπει τὴν μισή του μέρα νὰ τὴν περνᾶ καλλιεργώντας τὴν γῆ καὶ τὴν ὑπόλοιπη μισὴ νὰ τὴν ἀφιερώνει στὴν μελέτη καὶ συγγραφή. Ἡ φαινομενικὰ παράδοξη αὐτὴ πρόταση κρύβει σοφία· ἡ καλλιέργεια τῆς γὴς μᾶς “γειώνει” στὴν πραγματικὴ ζωὴ καὶ μᾶς ἐλευθερώνει ἀπὸ τὸν εἰκονικὸ κόσμο τῆς τεχνόσφαιρας.

Μᾶς οἰκειώνει μὲ τὴν φύση μας· μᾶς κάνει παρατηρητὲς καὶ μαθητὲς τοῦ μεγαλείου της· μᾶς διδάσκει τὴν ὑπομονὴ καὶ τὸν σεβασμὸ στὸ θαῦμα τῆς ζωής· μᾶς ὀξυγονώνει τὸν ἐγκέφαλο καὶ κυριολεκτικὰ καὶ μεταφορικά. Βεβαίως μία τέτοια δραστηριότητα ἀπαιτεῖ κόπο, σωματικὸ κυρίως, ὁ ὁποῖος ὅμως εἶναι ἀπαραίτητος καὶ λυτρωτικός, κυρίως γιὰ ὅσους ζοῦμε σὲ ἀστικὸ περιβάλλον. Ὁ κόπος ποὺ καταβάλλουμε φέρνει ἀποτέλεσμα, ἡ φύση ἀνταποκρίνεται, μποροῦμε νὰ παρακολουθήσουμε, νὰ παρατηρήσουμε τὸ μυστήριο τῆς ζωῆς, νὰ βιώσουμε τὸ ρητὸ τὰ ἀγαθὰ κόποις κτῶνται. Πρόκειται γιὰ σπουδαῖο μάθημα, ποὺ τὸ ἔχουμε ἀνάγκη ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι.

Τὸ παράδειγμα τοῦ Ἀριστοτέλους

           Ὁ Ἀριστοτέλης (384-322 π.Χ.), ἕνας ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους φιλοσόφους, ἐπιστήμονες καὶ δασκάλους ὅλων τῶν ἐποχῶν, εἶχε συνειδητοποιήσει τὴν ἀξία καὶ τὸ μεγαλεῖο τῆς φύσης. Καὶ τὴν μελέτησε συστηματικὰ («Περὶ Ζώων Ἱστορίας», «Περὶ Ζώων Μορίων», «Περὶ Ζώων Πορείας», «Περὶ Ζώων Κινήσεως», «Περὶ Ζώων Γενέσεως», “Περὶ οὐρανοῦ”, “Μετεωρολογικὰ“) καὶ δίδασκε σὲ εἰδυλλιακὰ μέρη.

Παράδειγμα ἡ ὁμώνυμη Σχολὴ του 2 χλμ. περίπου ἀπὸ τὴν σημερινὴ Νάουσα, στὴ θέση Ἰσβόρια. Εἶναι τὸ μέρος μὲ τὰ τρεχούμενα νερὰ καὶ τὰ βαθύσκιωτα σπήλαια ποὺ ἀναφέρουν οἱ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς, ὅπου ὁ μεγάλος φιλόσοφός τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας δίδαξε τὸ μεγαλεῖο τῆς κλασσικῆς Ἑλληνικῆς σκέψης καὶ τὰ ἰδανικὰ τῆς Πλατωνικῆς φιλοσοφίας στὸν γιὸ τοῦ Βασιλέα τῆς Μακεδονίας Φιλίππου Β’, τὸν Ἀλέξανδρο καὶ τοὺς ἄλλους εὐπατρίδες τῆς Μακεδονικῆς Αὐλῆς. Ἡ συνάντηση αὐτῶν τῶν δύο μεγίστων προσωπικοτήτων τοῦ ἀρχαίου κόσμου στὸ Νυμφαῖο τῆς Μίεζας ἔμελλε νὰ ἐπηρεάσει καθοριστικὰ τὸ μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας, καὶ ὁλόκληρου τοῦ Δυτικοῦ Πολιτισμοῦ.

Ἄρση τῶν ἐπιφυλάξεων

           Οἱ ἐπιφυλάξεις τοῦ τύπου “αὐτὰ εἶναι δύσκολα“, “δύσκολη ἡ καθημερινότητα“, “ἔλλειψη χρόνου” δὲν ἀντέχουν σὲ ἐπίπεδο πραγματικότητας. Ὁ ἐγκλωβισμὸς ὁ δικός μας καὶ συνακόλουθα τῶν παιδιῶν μας στὴν τεχνόσφαιρα, στὸν εἰκονικὸ κόσμο τῆς τεχνολογίας καὶ στοὺς ταχεῖς ρυθμοὺς τίποτε τὸ καλὸ δὲν προοιωνίζεται. Τὸ ξέρουμε αὐτὸ καὶ τὸ βιώνουμε. Τὸ ὀφείλουμε λοιπὸν στὸν ἑαυτό μας καὶ κυρίως στὰ παιδιά μας νὰ βγοῦμε ἀπὸ αὐτὸν τὸν φαῦλο κύκλο καὶ νὰ ἀρχίσουμε τὸν ὄμορφο δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς στὸ σπίτι μας, στὸν Πολιτισμό μας. Γένοιτο!!!