ΠΩΣ ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΙΚΟΙ
Γράφει ο φιλόλογος Κυριάκος Γεωργιάδης
Κάποτε, σε μεγάλη ηλικία και διάσημος πια, ο Sir Alexander Fleming (1881 – 1955) ρωτήθηκε σε μια συνέντευξη σε τι – κατά την γνώμη του – όφειλε την οξεία παρατηρητικότητα χάρη στην οποία ανακάλυψε την πενικιλίνη. Ο Fleming αναπολώντας την ζωή του προς τα πίσω χρειάστηκε να φθάσει στην παιδική του ηλικία : «στο μέρος, όπου μεγάλωσα (στο αγρόκτημα Lochfield, κοντά στο Ντάρβελ του Ανατολικού Άυρσαιρ, στη Σκοτία) δεν υπήρχε σχολείο∙ έπρεπε κάθε μέρα να διασχίζω ένα μικρό δάσος, μετά με μια βάρκα να διαπλέω μια λίμνη, να ανεβαίνω έναν λόφο και μετά να τον κατεβαίνω από την άλλη πλευρά, για να φθάσω τελικά στο μέρος, όπου βρισκόταν το σχολείο μας – περίπου τέσσερα χιλιόμετρα δρόμος. Κι αυτό κάθε μέρα! Καθώς βάδιζα, παρατηρούσα τα πάντα∙ άλλωστε δεν είχα και τίποτε άλλο να κάνω. Έβλεπα τα δένδρα, τα φυτά, συναντούσα τα ζώα του δάσους, τα ψάρια που έπλεαν δίπλα στην βάρκα μας… Κι όλα αυτά ενώ εναλλάσσονταν οι εποχές του έτους : φθινόπωρο, χειμώνας, άνοιξη, θέρος. Τώρα –μετά από τόσα χρόνια – συνειδητοποιώ ότι αυτή η διαδρομή – το πήγαινε, έλα προς και από το σχολείο – είναι αυτή που με δίδαξε να είμαι παρατηρητικός και προσεκτικός με ό,τι βλέπω».
Αυτά είπε ο Fleming ∙ πραγματικά∙ αποκαλυπτικά∙ εύστοχα! Η φύση είναι μεγάλος δάσκαλος. Μας διδάσκει την έννοια του αργού ρυθμού∙ ο οποίος είναι και ο φυσιολογικός. Άλλωστε όλα τα σπουδαία πράγματα απαιτούν αργό ρυθμό –τουλάχιστον στην αρχή. Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει, μας επισημαίνει και η λαϊκή σοφία!
Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και το μεγαλύτερο, ίσως, πρόβλημα των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων στην εποχή μας : στην αδικαιολόγητη ταχύτητα, η οποία δεν μας επιτρέπει να προσέχουμε, δεν μας αφήνει να εμβαθύνουμε, να παρατηρήσουμε, να σκεφθούμε σε βάθος κάτι, να επιμείνουμε μέχρι να το κατανοήσουμε πλήρως. Πρόκειται για χαρακτηριστικό που αποκτήσαμε ως αποτέλεσμα της προσκολλήσεώς μας με την τεχνολογία. Το πρόβλημα αυτό επιτείνεται στην παιδική ηλικία. Έτσι βλέπουμε τα παιδιά (όχι όλα βεβαίως!), όταν έρχονται σε επαφή με ο,τιδήποτε απαιτεί αργό ρυθμό, προσοχή, υπομονή και επιμονή (π.χ. ανάγνωση, μελέτη, δημιουργικό παιχνίδι), να αντιδρούν προβάλλοντας, όπως : «δεν μου αρέσει», «δεν είναι του χαρακτήρα μου», «δεν το καταλαβαίνω» και άλλα πολλά.
Η αλήθεια είναι ότι ο εθισμός μας στην ταχύτητα μας έχει καταδικάσει σε μια ρηχότητα και επιπολαιότητα, η οποία και καθορίζει την συμπεριφορά μας, τα ενδιαφέροντά μας και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε πράγματα και καταστάσεις.
Υπάρχει λύση; Ναι, αλλά όχι μαγική. Απαιτείται η σταδιακή και με ήπιο τρόπο απεμπλοκή από την τεχνολογική εξάρτηση και ταυτόχρονα η εισαγωγή στην καθημερινότητα – τη δική μας και των παιδιών – δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων που είναι συμβατά με την πραγματικότητα της ζωής και όχι με τον εικονικό κόσμο της τηλεόρασης, του κινητού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. ανάγνωση, άθληση, συμμετοχή στην οικογενειακή ζωή, ανάληψη πρωτοβουλιών, δημιουργικό παιχνίδι…).
