Οἱ παγίδες τῶν διακοπῶν
Γράφει ὁ φιλόλογος Κυριάκος Γεωργιάδης
Τὸ ὄνειρο κάθε μαθητοῦ καὶ μαθήτριας κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χρονιᾶς εἶναι οἱ διακοπές· τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Πάσχα καὶ κυρίως αὐτὲς τοῦ καλοκαιριοῦ.
S
Οἱ διακοπὲς βεβαίως δὲν εἶναι τὸ ὄνειρο καὶ ὁ πόθος μόνο τῶν μικρῶν ἀλλὰ καὶ τῶν μεγάλων. Ὅμως ἂς ἐπικεντρώσουμε τώρα τὴν προσοχή μας στὰ παιδιά.
Γιὰ ποιὸ λόγο τὸ πρόσωπο τῶν παιδιῶν φωτίζεται καὶ μόνο στὸ ἄκουσμα τῆς λέξης “διακοπές”; Πρῶτον διότι κατ΄αὐτὴν τὴν περίοδο αὐξάνεται ὁ ἐλεύθερος χρόνος ποὺ εἶναι δυσεύρετος μέσα στὶς συμπληγάδες τῶν πολλῶν ὑποχρεώσεων ποὺ ἔχει ἡ σχολικὴ χρονιὰ καὶ δεύτερον διότι στὶς διακοπὲς μποροῦν τὰ παιδιὰ νὰ ἀσκήσουν τὴν ἐλευθερία τους, νὰ κάνουν αὐτὸ ποὺ πραγματικὰ θέλουν, νὰ ἀναπνεύσουν ἐπιτέλους!
Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐπιφάνεια τῶν πραγμάτων ὅλα εἶναι φυσιολογικὰ καὶ ἀκίνδυνα : τὰ παιδιὰ εἶναι κουρασμένα, ἂς τὰ ἀφήσουμε τώρα νὰ χαλαρώσουν, νὰ ξεκουραστοῦν, νὰ ἀναλάβουν δυνάμεις, σωματικὲς καὶ ψυχικές, γιὰ τὴν νέα χρονιά!
Στὸ βάθος ὅμως εἶναι τόσο ἁπλὰ τὰ πράγματα ἢ μήπως καραδοκοῦν κάποιοι κίνδυνοι ποὺ πρέπει νὰ λάβουμε ὑπόψη μας;
Παρατήρηση πρώτη
Εἶναι θεμιτὸ καὶ ἀναγκαῖο γιὰ τὴν ψυχοσωματικὴ ἰσορροπία τοῦ παιδιοῦ νὰ ἐνθαρρύνουμε καὶ νὰ ὀργανώσουμε τὶς διακοπές του. Ὅμως ὀφείλουμε νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι, ἂν ἔχει ἀσκηθεῖ κάποια πίεση στὸ παιδὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χρονιᾶς, ἂν τοῦ ἔχει ἐπιβληθεῖ κάτι, χωρὶς νὰ προηγηθεῖ συζήτηση καὶ ἐξασφάλιση τῆς συναίνεσής του, αὐτὴ ἡ κακὴ δράση, θὰ ἐπιφέρει μία κακὴ ἀντίδραση στὶς διακοπές.
Κι αὐτὸ συμβαίνει, διότι τὸ παιδὶ ὡς ἐλεύθερη προσωπικότητα δὲν ἐννοεῖ νὰ κάνει ἢ νὰ συμμετέχει σὲ κάτι μὲ τὴν καρδιά του, ἂν δὲν ἔχει πειστεῖ ἢ ἂν δὲν ἔχει σαγηνευθεῖ ἀπὸ αὐτό. Παράδειγμα : Δὲν θέλουμε τὸ παιδί μας νὰ “κολλήσει” μὲ τὸ κινητό. Ἔτσι χωρὶς πολλὰ – πολλὰ (καὶ ἐνῶ ἐμεῖς ἴσως ἔχουμε “κολλήσει” μὲ αὐτὸ) τοῦ τὸ ἀπαγορεύουμε ἢ τοῦ ἐπιβάλουμε περιορισμοὺς στὴν χρήση του (π.χ. μία ὥρα τὴν ἡμέρα ἢ μόνο τὸ Σάββατο). Τὸ ἐπιχείρημα; “Ἔχεις πολλὰ διαβάσματα γιὰ τὸ σχολεῖο, δίνεις πτυχίο σὲ λίγους μῆνες, ἔχεις κολύμπι καὶ ἀγγλικὰ …”. Τὸ παιδὶ ὑπακούει (ἀναγκαστικὰ) κι ἐμεῖς θεωροῦμε ὅτι πετύχαμε. Ἡ ἐπιτυχία μας ὅμως εἶναι εὔθραυστη καὶ βραχύχρονη. Μόλις ἔλθει ἡ ἐποχὴ τῶν διακοπῶν θὰ ἀποδειχθεῖ τοῦ λόγου τὸ ἀληθὲς : ἀπεριόριστη χρήση τοῦ κινητοῦ, καθὼς οὔτε διαβάσματα ὑπάρχουν στὶς διακοπές, οὔτε πτυχία, οὔτε δραστηριότητες.
Παρατήρηση δεύτερη
Ἀλήθεια, τί θὰ πεῖ “διακοπές”; Ἀπὸ τί διακόπτουμε; Εἴμαστε μηχανές; Ναί, οἱ μηχανὲς εἶναι δυνατὸν νὰ διακόψουν τὴν λειτουργία τους, γιὰ λίγο ἢ πολύ, ἐμεῖς ὅμως ὄχι! Βρισκόμαστε σὲ μία συνεχῆ ἀλληλεπίδραση μὲ τὸ φυσικὸ καὶ ἀνθρώπινο περιβάλλον. Εἴμαστε τρεπτοὶ καὶ πρὸς τὸ καλό, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸ κακό, ὁπότε δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε ἀπροϋπόθετα ὅ,τι θέλουμε. Οἱ πράξεις μας ἔχουν συνέπειες, καλὲς ἢ κακές.
Αὐτὴ τὴν ἀλήθεια καλὸ εἶναι νὰ τὴν συζητήσουμε διεξοδικὰ μὲ τὸ παιδί μας καὶ νὰ τὸ πείσουμε νὰ τὴν υἱοθετήσει. Διότι ὅ,τι κερδήθηκε μὲ κόπο μέσα στὴν χρονιά, εἶναι δυνατὸν νὰ χαθεῖ, νὰ διασκορπιστεῖ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν διακοπῶν καὶ ἔτσι νὰ βρεθεῖ τὸ παιδὶ στὴν ἀφετηρία τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς σὲ μειονεκτικὴ θέση.
Συμπέρασμα
Ἡ διαδικασία τῆς παιδείας, τῆς ἀγωγῆς δὲν διακόπτεται ποτέ. Ἑπομένως ὀφείλουμε, γονεῖς καὶ δάσκαλοι, νὰ τὸ ἔχουμε αὐτὸ πάντοτε στὸ νοῦ μας. Τὸ παιδὶ χρειάζεται τὴν διακριτική μας καθοδήγηση συνεχῶς, τὸ ζωντανό μας παράδειγμα, τὸν καλό μας λόγο, τὸ δυνατό μας ἐπιχείρημα, τὴν στήριξη στὶς δυσκολίες. Οἱ “διακοπὲς” εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητες : ὅλοι μας, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ ξεκούραση, ἀλλαγὴ παραστάσεων καὶ περιβάλλοντος. Ὡστόσο ἀποτελεῖ ἡ περίοδος αὐτὴ καὶ μία πρώτης τάξεως εὐκαιρία, γιὰ νὰ θεραπευθοῦν ἀστοχίες καὶ κακὲς ροπὲς ποὺ ἀναπτύχθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χρονιᾶς. Ἡ ψυχαγωγία ἡμῶν καὶ τῶν παιδιῶν εἶναι ὁ στόχος, ἔτσι ὥστε ἀνανεωμένοι νὰ ἐπανέλθουμε στὸν ἀγώνα τῆς νέας ἐκπαιδευτικῆς χρονιᾶς.
Ἀρχαῖοι Ἕλληνες καὶ διακοπὲς
Ἡ ἔννοια τῶν διακοπῶν, ὅπως τὶς ἐννοοῦμε ἐμεῖς σήμερα, ἦταν ἄγνωστη γιὰ τοὺς ἀρχαίους μας προγόνους. Ταξίδευαν βέβαια συχνὰ – κυρίως μέσω θαλάσσης γιὰ λόγους ἀσφάλειας – γιὰ νὰ ἐπισκεφθοῦν χώρους λατρείας, ὅπως τὸ ἱερό της Ὀλυμπίας, καὶ νὰ συμμετάσχουν στὰ λατρευτικὰ δρώμενα καὶ νὰ παρακολουθήσουν τοὺς ἀγῶνες.
Ἢ γιὰ λόγους ὑγείας ἐπισκέπτονταν τὰ διάσημα ἰατρικὰ κέντρα, ὅπως αὐτὸ τοῦ Ἀσκληπιοῦ στὴν Ἐπίδαυρο. Ἐπίσης, γιὰ νὰ ζητήσουν τὴν γνώμη τοῦ θεοῦ πήγαιναν σὲ ἱερὰ-μαντεῖα, ὅπως αὐτὸ τοῦ Ἀπόλλωνος στοὺς Δελφούς. Μετρημένοι στὰ δάκτυλα ἦταν αὐτοὶ ποὺ ταξίδευαν, γιὰ νὰ γνωρίσουν τὸν κόσμο καὶ τὰ ἀξιοθέατά του, ὅπως ὁ Σόλων καὶ ὁ Ἡρόδοτος.
Οἱ πρῶτοι ποὺ καθιέρωσαν τὶς διακοπὲς γιὰ ξεκούραση ὑπῆρξαν οἱ ἀρχαῖοι Ῥωμαῖοι.
Στὶς περίφημες καὶ πολυτελεῖς ἐξοχικὲς κατοικίες τους, οἱ ὁποῖες διέθεταν στοές, βιβλιοθῆκες, πισίνες, κήπους μὲ σιντριβάνια καὶ λουτρά, κατέφευγαν οἱ πλούσιοι Ῥωμαῖοι ἀπὸ τὸν δεύτερο προχριστιανικὸ αἰῶνα καὶ μετά, γιὰ νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὶς ὑποχρεώσεις καὶ νὰ ξεκουραστοῦν. Μὲ τὸ καιρό, ὅπως συνήθως συμβαίνει, ἡ συνήθεια αὐτὴ “πέρασε” καὶ στοὺς πολλούς!
Καλὲς διακοπές!!!
